Dom Spotkań z Historią i Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń zapraszają na spotkanie z Martą Herling-Grudzińską, córką pisarza Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Sekretarzem Generalnym Włoskiego Instytutu Studiów Historycznych w Neapolu. Rozmowę poprowadzi krytyk literacki Piotr Kępiński, a z języka włoskiego tłumaczyć będzie Leszek Kazana.
Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20 w Warszawie, 21 maja 2016, sobota, 14:00–16:00
Marta Herling-Grudzińska mówić będzie o wojennych i powojennych losach swojego ojca – m.in. Gułagu w Jercewie pod Archangielskiem w latach 1940–1942, Armii Andersa i bitwie pod Monte Cassino, współtworzeniu Instytutu Literackiego, życiu we Włoszech, twórczości literackiej oraz recepcji Innego świata i pozostałych książek ojca w Europie Zachodniej, zwłaszcza we Francji i Włoszech.
„Gustaw Herling-Grudziński był przez kilka dziesięcioleci izolowany we Włoszech jako pisarz, który porusza niewygodne tematy. W kraju bez cenzury została nałożona swoista cenzura na jego książki. Poza tym temat Gułagu na Zachodzie praktycznie nie istniał aż roku 1990 roku, gdy upadł Mur Berliński. Poruszano temat nazizmu, faszyzmu, mocny nacisk kładziono na zbrodnie hitlerowskie. Także silna pozycja partii komunistycznych w tych krajach spowodowała, że wokół książek Gustawa Herlinga-Grudzińskiego panowała swoista zmowa milczenia – cortina di silenzio, jak określiła to Marta Herling-Grudzińska, która podczas spotkania opowie nam o tym, jakie trudności napotykało wydanie Innego świata i dlaczego. Dopiero w 1994 roku książka została wydana przez liczący się włoski dom wydawniczy Feltrinelli. Było wokół niej dużo dyskusji” – mówi Anna Ziarkowska, kierownik Działu Edukacji Domu Spotkań z Historią.
Gustaw Herling-Grudziński pisał Inny świat między 1949 a 50 rokiem. Książka była jedną z pierwszych prac w literaturze światowej podejmujących temat sowieckich łagrów. Po raz pierwszy ukazała się w Londynie w roku 1951 (A World Apart: a Memoir of the Gulag). Zachwyciła Bertranda Russella, który po przeczytaniu angielskiego wydania, pisał w liście do Herlinga-Grudzińskiego w roku 1951: „Otrzymałam Pańską książkę i jestem dogłębnie wstrząśnięty (…) Przeczytałem z ogromnym zainteresowaniem, wątpię jednak, by człowiek, który nie cierpiał takich tortur, mógł ją przeczytać z całkowitym zrozumieniem i współudziałem, ale czytając ją, starałem się jak najdogłębniej ją przeżyć”.
Po polsku Inny świat ukazał się w Londynie dwa lata później z przedmową Bertranda Russella oraz nakładem Instytutu Literackiego w Paryżu w roku 1965. We Włoszech książka została wydana w 1958, następnie w 1965, lecz w małym nakładzie i przeszła bez echa. Innego świata nie udało się wówczas opublikować po francusku, mimo starań Alberta Camusa, aż do 1985 roku. Ukazanie się książki we Francji w połowie lat 80. było wydarzeniem nie tylko literackim, lecz także politycznym, oznaczało koniec długiego okresu milczenia wokół dzieł Herlinga-Grudzińskiego i przyczyniło się do ponownego odkrycia jego spuścizny literackiej. W peerelowskiej Polsce ukazała się dopiero w 1988 roku, 12 lat przed śmiercią pisarza. A rok 1994 przyniósł włoskie wydanie Un mondo a parte, w czym niewątpliwe spore zasługi miał slawista Francesco Cataluccio.
„Inny świat jest moim zasadniczym argumentem na rzecz tezy, którą od dawna głoszę, że wiek XX był wiekiem przeklętym – wiekiem ideologii totalitarnych. (…) Co to znaczy, że Inny świat jest moim Bildungsroman? To znaczy, że jako dwudziestoletni chłopiec znalazłem się w samym środku totalitarnego wieku i że w łagrze sowieckim uczyłem się w praktyce na czym polega ta „nowa moralność”, którą postanowili wprowadzić w życie ideolodzy totalitaryzmu. Uczyłem się więc na własnej skórze, jakie są zasady, podstępy i zasadzki zastawione przez totalitaryzm na człowieka – i jakie wynikają z niego zagrożenia dla naszego człowieczeństwa” (Z rozmowy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z Włodzimierzem Boleckim w książce Inny świat, wyd. Wydawnictwo Literackie).
Wszyscy jesteśmy wymyśleni – spotkanie z Włodzimierzem Krygierem21 maja 2016, sobota, 17:00–20:30
Spotkanie z Włodzimierzem Krygierem, reżyserem filmu dokumentalnego Wszyscy jesteśmy wymyśleni. Dokument opowiada o losach filmu Aleksandra Forda Ósmy dzień tygodnia nakręconego w 1958 roku na fali popaździernikowej odwilży, w pierwszej od zakończenia wojny koprodukcji z RFN; film czekał na polską premierę aż do roku 1983. Po spotkaniu projekcja obu filmów. Prowadzenie: Arkadiusz Walczak, dyrektor WCIES. Wstęp wolny.
Spotkania Inny świat oraz Wszyscy jesteśmy wymyśleni odbywają się w ramach międzynarodowej konferencji Odwilż 1956 organizowanej przez WCIES i DSH.
